Schrijf maar op je buik.

INGEZONDEN BRIEF.

Regelmatig ontvangen we een ingezonden brief van Dhr Arts. Een van ons team zal hier dan op reageren. Hoe de briefwisseling verloopt, delen we graag met jullie in deze serie Blogs. 

Wat is er zó bijzonder aan kunst …… ? 

De woordcombinatie ‘kunst en cultuur’ is een vreemde. Kunst is toch al cultuur? Dan vragen twee vragen om een antwoord: Wat is cultuur? Wat is kunst? Een definitie van cultuur luidt: Cultuur bestaat uit alle dingen, die mensen denken, doen en hebben: gewoonten, gebruiken, godsdienst, normen, waarden, bestaanswijze, muziek, voorwerpen, eetgewoonten, mode (van kleden) en bouwwerken.

Kortom, je kunt (zo goed als) alles tot (‘n) cultuur rekenen. Een definitie van kunst luidt: Kunst is de bewuste creatie van iets moois of betekenisvols met behulp van vaardigheid en verbeelding. Het omvat een breed scala aan tal van menselijke activiteiten, zoals schilderen, tekenen, grafiek, beeldhouwen, moderne mediakunst, theater, dans, muziek, zang, fotografie, film, architectuur, literatuur en poëzie. Kortom, of iets kunst wordt, is afhankelijk van of een creatie bewust is, iets moois en betekenisvols is en of die creatie met behulp van vaardigheid en verbeelding is gecreëerd.

Wat kunnen we hiermee? Want ik denk dan: Waarom moet kunst per se een ‘bewuste creatie’ zijn? Waarom kan alleen ‘iets moois of betekenisvol’ kunst worden? Wat betekenen ‘mooi en betekenisvol’ in deze context? Ook: Wélke vaardigheden en welke (mate van) verbeelding moet iemand hebben om iets te maken, wat kunst wordt? 

Maar dé vraag is natuurlijk: Waarom moet kunst eigenlijk, het behoort immers al gewoon tot (‘n) cultuur, zo nodig ook nog eens losstaand van de cultuur geplaatst en beschouwd worden? Dat is toch nergens voor nodig? Vervreemd je hiermee niet mensen, als u en ik, van deze in essentie alledaagse en menselijke activiteiten en producten en die men ‘kunst’ noemt? Waarom kunst op deze wijze tot iets ‘elitairs’ maken. Want, wat maakt ‘kunst’ nou zó bijzonder in vergelijking met, bij voorbeeld  normen en waarden, carnaval, een gehaktbal in jus, wollen winterwanten of een staafmixer?

Met vriendelijke groet, Roy S. Arts

Geachte heer Arts, beste Roy, 

De vraag waar de grens nu eigenlijk ligt bij de definitie van ‘cultuur’ is ook in ons team met enige regelmaat onderwerp van gesprek. Het ligt er dan ook maar net aan welk woordenboek je er op naslaat. Om op zoek te gaan naar de kern kun je misschien beter alle overbodige woorden weglaten. De meest uitgeklede definitie die ik dan kan vinden is ‘samenleving’. 

Hiermee wordt dan alleen het denken en doen van een bepaalde bevolkingsgroep bedoeld. Zaken als gewoonten, gebruiken, godsdienst, normen en waarden dus.  Binnen een cultuur worden inderdaad ook dingen gecreëerd. Wat de mens maakt is hoe dan ook kunstig te noemen. Alles wat daarin echter weer onder de noemer ‘kunst’ te classificeren is zal daarbij toch aan bepaalde esthetische voorwaarden moeten voldoen. De stelling: ‘Noem het kunst en het is kunst’ gaat dan écht te ver.    

Wat die voorwaarden dan precies zijn is inderdaad weer een andere discussie en of iets lelijk of mooi is ook. In het Engels hebben ze daar heel handig de uitspraak ‘Beauty lies in the eye of the beholder’ voor bedacht. Gehaktballen of een staafmixer daarentegen vallen toch echt onder de noemer ver- of gebruiksartikelen, ook al heeft de laatste bijvoorbeeld een kek Mondriaans design gekregen. In dat geval is ‘kitsch’, de onbetwiste tegenhanger van kunst, wellicht zelfs meer van toepassing. 

Wat ik uiteindelijk wel erg knap van ons mensenkinderen vind is dat wij in staat zijn om dingen te maken die er niet echt zijn. Je kunt ze niet vasthouden, of het te proberen is in ieder geval sterk af te raden. Stroom, wifi of infraroodgolven bijvoorbeeld. Of woorden…. alhoewel je je daar wel áán vast kunt houden. En dat is dan weer te danken aan een ongrijpbare eigenschap die alleen de mens bezit; De kunst van het denken. 

Culturele Groet, Hans Lenssen