Schrijf het maar op je buik! Maart 2023

Wedstrijd,

Het okerpigment wordt uit aarde gewonnen. Je hebt gele en rode oker en de kleur komt tot stand door een oxidatieproces. Door het te branden kun je de kleur beïnvloeden. Even goed fijnmalen en mengen met lijnzaadolie en klaar is je olieverfje. Ons aller Rembrandt van Rijn wist dit natuurlijk, en ook dat je de beste oker kon vinden in Rousillon in de Provence. Hij had er dan ook graag een retourtje Frankrijk voor over.

Deze wijsheid heb ik geleerd van het TV programma “Het geheim van de Meester” waarin de Nachtwacht van voornoemde Hollandse meester tot in het kleinste detail werd nagemaakt. Alle omstandigheden en materialen werden precies nagebootst en gereconstrueerd. Het leverde een paar uurtjes TV op waar ik helemaal in kon verdrinken. Ik kijk graag naar dat soort programma’s waarbij je het creatieve proces van meesters, in of uit de dop, van het begin af aan kunt volgen. Het scheppingsverhaal van het blanco canvas dat nog niet weet dat het straks opgewaardeerd gaat worden tot serieuze kunst.

Zoals “Sterren op het doek” waarbij per aflevering aan 3 kunstenaars gevraagd wordt een Bekende Nederlander te portretteren. Waarbij je je bij de eerste schetsen steevast afvraagt of dat nog wel goed gaat komen en je aan het gezicht van de kunstenaar in kwestie kunt aflezen dat deze daar eigenlijk ook zo over denkt. Waarbij een fronsende presentator dan ook nog terloops opmerkt: “Ik zie het nog niet helemaal…”

Je voelt de ongemakkelijkheid als de kunstenaar verzekert dat dat straks helemaal goed gaat komen. En dan slaat het programma ook altijd een beetje om. Het blijkt toch weer een wedstrijd te zijn waar er maar 1 kan winnen. Een gevalletje erop-of-eronder in het kwadraat want heel de natie kijkt immers over je schouder mee. Het wordt echt beschamend als de BN-er in kwestie uiteindelijk een keuze moet maken uit de drie werken. En dan vooral voor de eerste afvaller. Mijns inziens verliest kunst meteen zijn waarde als je er een wedstrijd van maakt. Maar ja, tegenwoordig wordt oker ook gemaakt met synthetische ijzeroxide. Weg charme…

Met culturele groet, Hans

Dag Hans,

Ik ben het deels met je eens. Kunst verliest pas haar waarde, wanneer er een wedstrijd van gemaakt wordt puur om het leedvermaak, de kijkcijfers, reclame-inkomsten. ‘De nieuwe Vermeer; Van Gogh Wedstrijd; Sterren op het doek; Aria en Maestro, The Voice, Beter dan het origineel; Het perfecte plaatje, om er een paar te noemen. Leuk om vanaf je driezitsbank naar te kijken, maar daar houdt het op. Daar is geen kunst aan. Maar het wedstrijdelement kan ook stimulerend, creatief en innovatief werken op de kunstenaar om het onderste uit zijn kan, zijn kunnen te halen.

Rederijkers hielden zich in de late Middeleeuwen bezig met ‘literatuur in wedstrijdvorm’. Zij vonden, dat men de ‘dichtconste’ kon leren. Zij hielden thuiswedstrijden en uitwedstrijden, Landjuwelen, met Rederijkerskamers uit andere steden. De dichter, die het mooiste gedicht schreef en declameerde,   of het beste toneelstuk schreef, kreeg een prijs. Voor de zot, die het publiek het hardst liet lachen, was er een aparte prijs. Voor de lachcijfers.

Hun gedichten moesten voldoen aan strikte regels, vastgelegd in reglementen. Wanneer dat niet was, kreeg de dichter een boete. Vooral de dichttechniek vond men heel belangrijk en hun gedichten waren dan ook vaak gekunsteld: Refrein, Rondeel, Ambigram, Acrostichon, Retrograde, Palindroom, Sonnettenkrans en het meest vernuftige gedicht, het ‘Schaecberd’.    

Een stadsbestuur, nu gemeente, zag al het belang in van de Rederijkerskamer, die een rol kon spelen bij de propaganda voor de eigen stad en bond die aan zich met subsidies en door het benoemen van een stadsdichter om de glorie en historie van hun stad in ‘schone varse’ te bezingen. Anthonis de Roovere werd in 1466 de eerste staddichter in Brugge.   

Rederijkerskamers bestaan nog steeds in Vlaanderen en Nederland en hun traditionele dichtvormen worden nog steeds beoefend. Het Poëziegeschenk van 2015, Giro giro tondo van Ilja Leonard Pfeijffer is een sonnettenkrans. In Van 2 t/m 4 juni 2023 een Landjuweel, het 39ste Internationaal Rederijkers Congres, in Haarlem plaats.

Laten we van de Rederijkers onthouden: Iedereen kan (leren) dichten en schrijven en waarom niet…., doe eens mee aan een schrijf- of dichtwedstrijd …. ?

Roy S. Arts